سید رضی شخصا شیفته سخنان علی ( ع ) بوده است ، او مردی ادیب و شاعرو سخن شناس بود ، ثعالبی که معاصر وی بوده دربارهاش گفته است :
" او امروز شگفتترین مردم عصر و شریفترین سادات عراق است و گذشتهاز اصالت نسب و حسب به ادب روشن و فضلکامل آراسته شده است . . . او از همه شعرای آل ابی طالب برتر است بااینکه آل ابی طالب شاعر برجسته فراوان دارند ، اگر بگویم در همه قریششاعری به این پایه نرسیده است دور از صواب نگفتهام ".
سید رضی به خاطر همین شیفتگی که به ادب عموما و به کلمات علی ( ع )خصوصا ، داشته است بیشتر از زاویه فصاحت و بلاغت و ادب به سخنان مولیمینگریسته است ، و به همین جهت در انتخاب آنها این خصوصیت را در نظرگرفته است ، یعنی آن قسمتها بیشتر نظرش را جلب میکرده است که ازجنبه بلاغت برجستگی خاص داشته است ، و از این رو نام مجموعه منتخبخویش را " نهج البلاغه " نهاده است ، و به همین جهت نیز اهمیتی بهذکر ماخذ و مدارک نداده است ، فقط در موارد معدودی به تناسب خاصی نامکتابی را میبرد که آن خطبه یا نامه در آنجا آمده است .
در یک مجموعه تاریخی و یا حدیثی در درجه اول باید سند و مدرک مشخصباشد وگرنه اعتبار ندارد ، ولی ارزش یک اثر ادبی در لطف و زیبایی وحلاوت و شیوائی آن است . در عین حال نمیتوان گفت که سید رضی از ارزشتاریخی و سایر ارزشهای این اثر شریف غافل و تنها متوجه ارزش ادبی آنبوده است .
خوشبختانه در عهدها و عصرهای متاخرتر افراد دیگری در پی گرد آوری اسنادو مدارک نهج البلاغهبرآمدهاند ، و شاید از همه مشروحتر و جامعتر کتابی است به نام " نهجالسعاده فی مستدرک نهج البلاغه " که در حال حاضر بوسیله یکی از فضلایمتتبع و ارزشمند شیعه عراق به نام محمد باقر محمودی در حال تکوین است ،در این کتاب ذی قیمت مجموعه سخنان علی ( ع ) اعم از خطب ، اوامر ،کتب و رسائل ، وصایا ، ادعیه ، کلمات قصار جمع آوری شده است این کتابشامل نهج البلاغه فعلی و قسمتهای علاوهای است که سید رضی آنها را انتخابنکرده و یا در اختیارش نبوده است و ظاهرا جز قسمتی از کلمات قصار ،
مدارک و ماخذ همه بدست آمده است . تاکنون چهار جلد از این کتاب چاپو منتشر شده است .
این نکته نیز ناگفته نماند که کار گردآوری مجموعهای از سخنان علی ( ع )منحصر به سید رضی نبوده است ، افراد دیگری نیز کتابهایی با نامهایمختلف در این زمینه تالیف کردهاند . معروف ترین آنها " غرر و دررآمدی " است که محقق جمال الدین خوانساری آن را به فارسی شرح کرده استو اخیرا به همت فاضل متتبع عالیقدر آقای میر جلال الدین محدث ارموی ، ازطرف دانشگاه تهران چاپ شده است .
" علی الجندی " رئیس دانشکده علوم در دانشگاه قاهره در مقدمهای کهبر کتاب " علی بن ابی طالب ، شعره و حکمه " نوشته است ، چند کتاب ونسخه از این مجموعهها نام میبرد که برخی از آنها به صورت خطی مانده استو هنوز چاپ نشده است ، از این قرار :
1 - دستور معالم الحکم ، از قضاعی صاحب الخطط .
2 - " نثراللئالی " این کتاب به وسیله یک مستشرق روسی در یک جلدضخیم ترجمه و منتشر شده است .
3 - " حکم سیدنا علی ( ع " نسخه خطی در دارالکتب المصریه .
نقل از کتاب سیری در نهج البلاغه استاد مطهری