همه چیز درمورد نهج البلاغه

واژه شناسان دنیا را از ماده دنو به معناى قرب و نزدیکى دانسته اند، طریحى نوشته است :

دنیا در برابر آخرت و به سبب نزدیک بودن آن ، به این نام نامیده شده است .
ابن منظور یکى دیگر از واژه شناسان عرب نوشته است :
دنى الشى ء من الشى ء، یعنى : چیزى به چیزى نزدیک شده است و دنیا نقیض آخرت است ، که اصل آن دنواى بود، و واو آن به یاء تبدیل شد. زیرا وزن فعلى اگر اسم داراى واو باشد، آن واو به یاء تبدیل مى گردد، این راءى سیبویه است ... و دنیا اسم براى این زندگى است که در آن قرار داریم . به این سبب نام دنیا گرفت که آخرت از زندگى این جهان ، دور و دنیا به آن نزدیک است .
دنیا براى آخرت :

حافظ
پوچ گرایى در میان آنان که مبداء و معاد را باور ندارند بى اندازه رایج است ، تا آنجا که آسایش زندگى این جهان را از آنان گرفته ، و به بیمارى هاى روانى و افسردگى هاى روحى گرفتار ساخته است به گونه اى که در اثر این اندیشه نادرست برخى از آنان دست به خودکشى زده و به زندگى خود در این جهان پایان مى بخشند.
در میان یکتاپرستان به ویژه مسلمانان این اندیشه چندان نتوانسته است رخنه نماید، از این رو درصد خودکشى ها در میان آنان بسیار اندک است . ولى در میدان عمل غفلت ، سست ایمانى ، ضعف باورهاى دینى و وجود عوامل انحراف از درون و بیرون سبب گردیده است که بسیارى از آنان به دنیا گرایش پیدا نموده و این گرایش خطر آفرین ، هم آسایش روانى را از آنان گرفته و هم موجب گریز آنان از دین و مذهب و غفلت از زندگى سعادتمندانه و جاویدان آخرت گردیده است .
على علیه السلام در نهج البلاغه به بهترین گونه به نکوهش دنیا گرایى پرداخته ، و دنیا را به جز در موارد مخصوص ، فاقد هر گونه اعتبار و ارزش ‍ شرعى و عقلى و عقلایى معرفى نموده ، و ارزش آن را تنها در این راستا قرار داده است که ابزارى براى رسیدن به زندگى جاوید آخرت باشد. اینک نمونه هایى از تعبیرات گران سنگ آن حضرت در این باره را از نگاه خود مى گذرانید:
1 در نامه اى به معاویه نوشته است :
فان الله سبحانه قد جعل الدنیا لما بعدها، و ابتلى فیها اهلها، لیعلم ایهم اءحسن عملا، و لسنا اللدنیا خلقنا و لا بالسعى فیها اءمرنا، و انما وضعنا لنبتلى بها .
خداوند منزه از هر عیب و نقص ، دنیا را براى رسیدن به فراسوى خود جهان دیگر آفریده است و ساکنان آن را آزموده است تا به علم فعلى آگاه گردد که کدام یک از آنان بهترین کردار را خواهد داشت . و ما براى این دنیا آفریده نشده ایم و به تلاش و کوشش در دنیا براى دنیا فرمان داده نشده ایم ، و همانا ما در آن آفریده شده ایم تا به وسیله آن ، مورد آزمایش قرار بگیریم .
2 اءلا و ان هذه الدنیا التى اءصبحتم تتمنونها و ترغبون فیها، و اءصبحت تغضبکم و ترضیکم ، لیست بدارکم ، و لا منزلکم الذى خلقتم له ، و لا الذى دعیتم الیه ، اءلا و انها لیست بباقیة لکم ، و لا تبقون علیها، و هى و ان غرتکم منها و قد حذرتکم شرها، فدعوا غرورها لتحذیرها، و اءطماعها لتخویفها، و سابقوا فیها و الى الدار التى دعیتم الیها، و انصرفوا بقلوبکم عنها .
آگاه باشید! این دنیایى را که آن را آرزو مى کنید، و به آن شوق مى ورزید، و شما را گاهى به خشم مى آورد و گاهى از خود راضى مى گرداند، نه سراى شما و آن جایگاهى است که براى آن آفریده شده اید. آگاه باشید! این دنیا براى شما نخواهد ماند، و شما در آن جاوید نخواهید بود. هر چند این دنیا شما را به خود فریفته است ولى از بدى خود نیز شما را بر حذر داشته است . پس به فریب دنیا دچار نگردید که شما را از آن بر حذر داشته ، و به آن آز نورزید که شما را از آن ترسانیده است و در آن به سرایى که به آن فرا خوانده شده اید مسابقه بگذارید و با دل هایتان از آن روى بگردانید.
3 ...و لبئس المتجر اءن ترى الدنیا لنفسک ثمنا و مما لک عندالله عوضا...
...فلتکن الدنیا فى اءعینکم اءصغر من حثالة القرض و قراضة الجلم ...
...و چه بد داد و ستدى است که اگر دنیا را بهاى جان خود، و پاداشى از سوى خداوند بدانى ...
...پس باید که دنیا در دیدگاه شما از پوست درخت سلم درختى که پوست و برگ آن در دباغى استفاده مى شود و از پارچه هاى ریزى که از قیچى خیاطى جدا مى گردد، ناچیزتر باشد...
4 انما الدنیا دار مجاز والاءخرة دار قرار، فخذوا من ممرکم لمقرکم ، ولا تهتکوا اءستارکم عند من من یعلم اءسرارکم ، و اءخرجوا من الدنیا و قلوبکم من قبل اءن تخرج منها ابدانکم ، فیها اءختبرتم و لغیرها خلقتم . ان المرء اذا هلک قال الناس : ما ترک ؟ و قالت الملائکة ما قدم ؟!
هان اى مردم ! دنیا سراى گذشتن و آخرت سراى ماندن است . پس از گذرگاه خود براى جایگاه ماندن توشه برگیرید و نزد کسى خداوندى که از اسرار شما آگاهى دارد نسبت به یگدیگر پرده درى مکنید، و پیش از جدا شدن بدن هایتان از این جهان ، دل هاى خود را از آن بیرون برانید، در دنیا آزمایش مى شوید و براى جز آن رسیدن به آخرت آفریده شده اید در آن هنگام که انسان مى میرد مردم مى گویند چه چیزى به ارث گذارده است و فرشتگان مى گویند چه چیزى را براى سراى جاوید از پیش فرستاده است .

منبع :
معاد در نهج البلاغه
مولف : احمد باقریان ساروى